آیا واقعا هر موبایل «یک تکه از اسرائیل» است؟!

ادعای  نتانیاهو در این مورد که همه گوشی‌های همراه تولید شده در جهان، توسط اسرائیل قابل کنترل هستند، اغراق‌آمیز است.

پس از انتشار ادعای مذکور در خبرگزاری‌های ج.ا، چالش‌های ناشی از جنگ 12 روزه باعث شد که برخی از کارشناسان و روزنامه نگاران ما این ادعای دروغ را باور کنند.

ماجرا از این قرار است:

حدود دو هفته پیش (از چهاردهم تا هجدهم سپتامبر 2025) دولت اسرائیل، میزبان بیش از 250 نفر از قانون‌گذارانِ پنجاه دولت ایالتی آمریکا بود که در همایشِ «پنجاه دولت، یک اسرائیل» شرکت کرده بودند. یکی از سخنرانان این همایش، نخست وزیر اسرائیل بود که در برابر هیأت قانون‌گذاران آمریکایی ادعا کرد که: «در درون هر گوشی تلفن همراه، تکه‌ای از محصولات فناوری‌ها و نوآوری‌های شرکت‌های اسرائیلی کار گذاشته شده است و اسرائیل از این طریق، نفوذ جهانی در تمام گوشی‌های تلفن همراهِ ساخته و پرداخته هر شرکتی در جهان دارد!»

این خبر در شبکه‌های اجتماعی و خبرگزاری‌های ایران بازتابی تقریباً وسیع یافت و به اصطلاح «وایرال» شد، در حالی که شمار اندک و ناچیزی از خبرگزاری‌های اروپایی و آمریکایی تنها به نقل قول ادعای نتانیاهو اکتفا کردند و تقریباً هیچ واکنش تفسیری و هیچ انتقادی به این گزافه‌گویی نتانیاهو نداشتند.

اگر برخی از کارشناسان مخابرات و ارتباطات ما که اینجا و آنجا در رسانه‌های اجتماعی فعال هستند، این رجزخوانی نتانیاهو را نادیده می‌گرفتند یا  ردیه‌ای بر آن می‌نگاشتند و می‌گذشتند، من هم  نیازی نمی‌دیدم یادداشت این هفته‌ام را به تجزیه و تحلیل این یاوه‌گویی اختصاص دهم، اما مدتی است که می‌بینم و می‌خوانم که بعضی از کارشناسان فاوا بدون ذره‌ای تأمل و تفکرِ انتقادی نسبت به رجزخوانی نتانیاهو، نه تنها ادعا و بلوف او را پذیرفته‌اند بلکه به بازتولید و بسط آن می‌پردازند؛ برای مثال، یکی از آنها نوشت: «نشانه‌هایی هست که حتی گوشی‌های غیرهوشمند هم کاملاً توسط اسرائیل قابل نفوذ و ردیابی هستند.» و برای تأکید بر ادعای خود نوشت: «نقش اسرائیل در ردیابی‌های تلفن همراه غیر قابل انکار است. نمی‌شود آن را اغراق آمیز و صرفاً تبلیغاتی خواند یا برای القاء ترس دانست.»! و در ادامه نوشت: «اینتل و کوالکام در اسرائیل کارخانه دارند و محصولات این شرکت‌ها پُر است از Backdoorهای سخت افزاری.».

گزاره‌هایی که البته بعضی از آنها نادرست است(برای نمونه: اینتل مدت‌ها ست که در حوزه گوشی هوشمند فعالیتی ندارد) و برخی به طور نسبی درست! (برای نمونه: امکان شنود از طریق نصب پگاسوس در گوشی‌های هوشمند پرچم‌دار توسط اسرائیل). در مجموع می‌توان نیت نویسنده گزاره‌های مذکور را به دلیل باور و تعمیم پروپاکاندای دشمن، باطل و مردود دانست.

در این یادداشت می‌کوشم، با تأکید بر نظارت عالیه پنتاگون و وزارت دفاع آمریکا بر پروژه‌های دفاعی-امنیتی مراکز تحقیق و توسعه اسرائیل (که نمونه‌هایی از آن را در زیر معرفی خواهم کرد)، ادعای نتانیاهو مبنی بر «وجود تکه‌ای از اسراییل در  هر گوشی تلفن همراه» را معکوس کنم و نشان دهم که این «برادر بزرگ» است که نه همه گوشی‌های تلفن همراه جهان، بلکه برخی از گوشی‌های همراه پرچم‌دار را در جهان(لذا در اسرائیل هم) شنود می‌کند!

در پایان این یادداشت می‌پردازم به دلایلِ روان شناختیِ رفتار و گفتار اغراق آمیزِ نخست وزیر اسرائیل، و این که چرا باید منش و کاراکتر سیاسی او را شناخت تا  گول حرف‌های او را نخورد!

 

خلاصه ای از متن خبر

نتانیاهو ضمن برجسته کردن صادرات اسرائیل به ایالات متحده، از هیأت قانونگذاران آمریکا پرسید: «آیا تلفن همراه دارید؟ آیا اینجا یکی [از این گوشی‌های هوشمند را] دارید؟ اگر چنین است، شما یک قطعه از اسرائیل را در دست دارید. تلفن‌های همراه، غذایی که می‌خورید – حتی گوجه فرنگی گیلاسی که مصرف می‌کنید – آیا می‌دانید [اینها]کجا توسعه یافته‌اند؟ […] این محصولات، اسرائیلی هستند، درست مانند بسیاری چیزهای دیگر [که شما مصرف می‌کنید].»

 

معنی «هر تلفن همراه، یک تکه از اسرائیل است»

منظور نتانیاهو این است که بخش‌های زیادی از فناوری‌های مورد استفاده در تلفن‌های همراه، مانند چیپ‌ها، دوربین‌ها، حافظه و نرم‌افزارهای امنیتی توسط شرکت‌ها و استارتاپ‌های اسرائیلی ساخته یا توسعه یافته‌اند.

به زعم او، وقتی کسی از تلفن همراه استفاده می‌کند، عملاً یک «تکه» از فناوری اسرائیلی در دست دارد. پس تو خود نتیجه بگیر که اسرائیل از این طریق می‌تواند نفوذ و کنترل قابل توجهی بر جهان ارتباطات داشته باشد. به بیان ساده‌تر، او اشاره می‌کند که اسرائیل در فناوری ساخت گوشی‌های موبایل، نفوذ عمیقی دارد که به نوعی نشان‌دهنده نفوذ اسرائیل در زندگی روزمره مردم سراسر جهان است.

گفته نتانیاهو که «هر تلفن همراه، یک تکه از اسرائیل است» تا حد زیادی در چارچوب جنگ روانی و پروپاگاندا قابل تحلیل است. او در سخنرانی‌های سال‌های اخیرش معمولاً تلاش می‌کند به واسطه راهبری جنگ در حداقل پنج جبهه و برجسته کردن نفوذ و تاثیر و برتری فناوری اسرائیل، تصویر قدرت و نفوذ جهانی کشورش را به صورت اغراق‌آمیزی برجسته کند؛ تصویری که صرفاً به عنوان یک پیام سیاسی و تبلیغاتی

هدفمند طراحی شده است.

از سوی دیگر، این سخنان با وجود واقعیت‌هایی در زمینه همکاری متقابل آمریکا و اسرائیل در حوزه‌های مختلف امنیتی و نظامی، کمتر اغراق‌آمیز و بیشتر جهت‌دار است. جو سیاسی و مناقشات منطقه‌ای و بین‌المللی، زمینه‌ای فراهم کرده تا این اظهارات بیشتر به عنوان ابزاری برای تقویت دیدگاه‌های سیاسی و تبلیغاتی در کنگره آمریکا و جامعه بین‌المللی استفاده شود؛ به ویژه در زمانی که او به دنبال حمایت نظامی ‌و سیاسی بیشتر از قانونگذاران آمریکا است. واقعیت این است که اسرائیل در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، پیشرفت کرده است اما این پیشرفت را مدیون همکاری تنگاتنگ پنتاگون و وزارت دفاع آمریکا است که واگذارکنندگان پروژه‌های فوق امنیتی در حوزه فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات نظامی ‌به مراکز تحقیق و توسعه ارتش اسرائیل هستند.

 

برخی از همکاری‌های پنتاگون و وزارت دفاع آمریکا با اسرائیل

نمونه‌هایی از همکاری‌های پنتاگون و وزارت دفاع (جنگ) آمریکا با مراکز تحقیق و توسعه اسرائیل عبارتند از موارد زیر:

  – پنتاگون در پروژه‌ای به نام Open6G که بخشی از برنامه Innovate Beyond 5G است، با هدف توسعه فناوری‌های نسل بعدی شبکه‌های بی‌سیم، از طریق همکاری دانشگاهی و صنعتی، اقدام به حمایت مالی یک مرکز تحقیقاتی می‌کند. اما ذکر همکاری مستقیم با مراکز اسرائیلی فعلاً رسماً دیده نمی‌شود.

  – همکاری‌های فناوری دفاعی و هوش مصنوعی بین آمریکا و اسرائیل مدت‌هاست که جاری است و شامل پروژه‌های مشترک در زمینه فناوری‌های نظامی‌مانند سیستم‌های هوش مصنوعی مدیریتی، دفاع موشکی و فناوری‌های پیشرفته مبتنی بر تجربیات اسرائیل می‌شود. این همکاری‌ها بیشتر به صورت تبادل فناوری، توسعه مشترک و حمایت از نوآوری‌های دفاعی می‌باشند، اما پروژه‌های خاصی که مستقیماً توسط پنتاگون به مراکز تحقیق و توسعه اسرائیل واگذار شده باشند، به صورت دقیق گزارش نمی‌شوند.

  – اسرائیل برنامه‌های ملی وسیعی در زمینه هوش مصنوعی دارد که با همکاری داخلی وزارت دفاع و نهادهای تحقیقاتی دفاعی این کشور صورت می‌گیرد و این برنامه‌ها برای پیشبرد فناوری‌های نظامی ‌و غیرنظامی ‌طراحی شده‌اند. این برنامه‌ها البته با همکاری‌های دوجانبه دفاعی آمریکا مرتبط هستند.

  – یک گروه کاری فناوری عملیات مشترک آمریکا و اسرائیل (OTWG) برای ترویج همکاری‌های پژوهشی و توسعه بین دو کشور ایجاد شده است که هدف آن پیشگیری و ممانعت از عقب ماندن جنگ‌افزارهای هر دو کشور در مقابل تهدیدات پیشرفته است. این همکاری، چارچوبی برای پروژه‌های مشترک را فراهم می‌کند؛ اما لیست صریح پروژه‌های اختصاصی و واگذار شده به مراکز تحقیق و توسعه اسرائیل به دلایل امنیتی علنی نمی‌شود.

  – علاوه بر موارد بالا، اخیراً پیشنهادهایی برای تأسیس دفتر واحد نوآوری دفاعی آمریکایی در اسرائیل مطرح شده است که می‌تواند بستری رسمی ‌برای توسعه پروژه‌های مشترک فناوری‌های دفاعی و قابلیت‌های نوآورانه باشد.

پس، بنا بر آنچه در بالا ذکر شد، گزاره «برخی از تلفن‌های همراه، دارای تکه‌ای از همکاری پنتاگون و وزارت دفاع آمریکا با اسرائیل است» درست‌تر از گزاره قبلی است!

 

ریشه‌های رفتار متناقض و گفتار اغراق‌آمیز نخست وزیر اسرائیل

نتاناهو مانند بسیاری از همتایانش در جهان سیاست، فردی به غایت شکست خورده است که شکست‌های پی در پی خود را در پس بلاغتی فریب‌کارانه و نوعی خودشیفتگی فناوری‌زده پنهان می‌کند. (دو هفته پیش، تحت عنوان «آسیب‌پذیری‌های گوشی آقای “رئیس جمهور”» نمونه دیگری از خودشیفتگی فناوری‌زده را در گفتار و رفتار اغراق آمیز نیکلاس مادورو در عصر ارتباط مطرح کردم.)

اگر «اریک فروم» روانکاو و جامعه‌شناس مشهور آلمانی زنده بود و کاراکتر اجتماعی نتانیاهو را بررسی می‌کرد، با توجه به تحلیل‌هایش پیرامون قدرت، فرار از واقعیت، گریز از آزادی، و نفوذ خودمحوری در سیاستمداران، احتمالاً بخش‌های قابل توجهی از رفتار و گفتار نتانیاهو را به عنوان نمونه‌ای از نارسیسیسم سیاسی شدید ارزیابی می‌کرد.

اریک فروم (Erik Fromm) معمولاً افرادی را که برای حفظ قدرت و مشروعیت خود به شیوه‌های خودمحورانه و قدرتمندنمایانه متوسل می‌شوند، مورد نقد قرار می‌داد و تأکید می‌کرد که خودشیفتگی شدید شامل ابراز خودبزرگ‌بینی، کاهش اهمیت حقوق بشر و تجاوز به حریم خصوصی دیگران و ایده‌آل‌سازی قدرت ابزار‌های به خدمت گرفته شده است.

در نتیجه، بر اساس نظریه‌های اریک فروم درباره شخصیت‌های سیاسی، می‌توان حدس زد که او کاراکتر اجتماعی نتانیاهو را به شدت دارای ویژگی‌های خودشیفتگی ارزیابی می‌کرد، اما نه صرفاً به عنوان اختلال بالینی، بلکه به عنوان یک ویژگی اجتماعی-سیاسی که در جهت حفظ و گسترش قدرت به کار گرفته می‌شود.

 

جمع بندی و نتیجه‌گیری

پروپاگاندا‌ در راهبری جنگ، نوعی پیام‌رسانی هدف‌دار است که در زمان درگیری برای تأثیرگذاری بر احساسات، عقاید و رفتارها به‌کار می‌رود. مهم‌ترین ویژگی‌های این تاکتیک جنگی عبارتند از: بسیج و نگه‌داشتن حمایت داخلی (تشویق به خدمت، همبستگی، پذیرش سختی‌ها)، تضعیف عزم و اعتبار دشمنان (تحقیر، نفی اخلاق، القای ترس یا نفرت)، کسب یا تغییر حمایت بین‌المللی و مشروعیت‌بخشی به اقدامات نظامی.

ویژگی‌های محتوایی و زبانی این تاکتیک نیز عبارتند از ساده‌سازیِ پیام و جعل یا تحریف واقعیت‌ها.

در نتیجه، گفته نتانیاهو در همایشی که شرکت‌کنندگان آن، قانون‌گذاران آمریکایی هستند، مبنی بر این که «هر تلفن همراه، یک تکه از اسرائیل است» و درنتیجه، همه گوشی‌های تلفن همراه توسط اسرائیل شنود می‌شوند، برآمده از تاکتیک جنگ روانی فردی به شدت خودشیفته است که قدرت فناوری امنیتی اسرائیل را از طرفی ایدآلیزه و مطلق جلوه می‌دهد و از طرف دیگر، وابستگی عمیق این قدرت به ایالات متحده آمریکا را انکار می‌کند./عصر ارتباط