به گزارش خبرنگار اقتصادی ICTNN، حوزه فضایی کشور از آن دسته حوزه هایی است که در چند سال گذشته عملکرد خوبی از خود به جای گذاشته است. خصوصی سازی که مدام بر آن تاکید می شود در دوره مدیریت «حسن سالاریه» به خوبی انجام شده است.
در ادامه این گزارش به برنامه های راهبردی صنعت فضایی تا پایان سال و دستاوردهای این سازمان در 100 روز ابتدایی خدمت به دولت چهاردهم پرداخته ایم.
بهره برداری از فاز اول پایگاه فضایی چابهار تا پایان سال
یکی از مهمترین پروژه های زیربنایی صنعت فضایی که در چند سال گذشته طراحی و اجرا شد، پایگاه فضایی چابهار است که زمین آن به مدت 10 سال در اختیار سازمان فضایی بود. اما هیچ اقدامی برای ساخت آن صورت نگرفت.
ساخت پایگاه فضایی چابهار در سه فاز برنامه ریزی شده است که فاز اول آن تا پایان سال 1403 به بهره برداری می رسد و اولین پرتاب آن انجام می شود. با فعال شدن پایگاه فضایی چابهار، دسترسی به مدارهایی با شیب های مختلف فراهم می شود.
ساخت آزمایشگاه درجه یک
در برنامه هفتم توسعه، ساخت آزمایشگاه کلاس یک تنی توسط دولت آغاز شده و زیرساخت های فیزیکی آزمایشگاه هزار کیلوگرمی تا پایان سال آماده می شود. وجود چنین آزمایشگاهی منجر به افزایش تولید ماهواره، افزایش ضریب اطمینان عملیاتی ماهواره ها و ساخت ماهواره با اجسام بالا خواهد شد.
ماهواره های اندازه گیری و راداری در دست ساخت و پرتاب
ماهواره های ارتباطی بر اساس انتقال داده ها تقسیم بندی می شوند و هر کدام از نظر فناوری دارای مزایایی هستند. سامانه «شهید سلیمانی» یک سامانه باریک باند و پلت فرم آن از نظر سوخت و انرژی سبک‌تر است و در حوزه اینترنت اشیا (IOT) کاربرد دارد.
ماهواره سنجش پارس 1 مدتی پیش با پرتابگر خارجی به فضا پرتاب شد، ماهواره پارس 2 مدل پیشرفته تری از پارس 1 است که طراحی و پرتاب آن در دستور کار قرار گرفته است. همچنین طراحی و ساخت ماهواره های سنجش رادار RAD 1 و RAD 2 آغاز شده است.
ماهواره های سری “راد” ماهواره های سنجش راداری هستند که بر اساس امواج الکترومغناطیسی کار می کنند. بنابراین حتی با وجود آسمان ابری و وجود گرد و غبار نیز می توانند داده ها را جمع آوری کنند. دقت ماهواره «راد 1» 50- متر و «راد 2» 20 متر است.
در بین 2 ماهواره سنجش پارس 2 و 3 که کار آنها در حال انجام است، ماهواره پارس 2 دارای دقت تصویربرداری 8 متر سیاه و سفید و 4 متر رنگی خواهد بود و دقت تصویربرداری آن 2 برابر بهتر از قبلی است.
پروژه های بخش خصوصی
طراحی و ساخت مجموعه ماهواره ای «پژوهشی» در پژوهشگاه فضایی تعریف شد. مناقصه تعدادی از آنها در سال 1402 و برخی در سال 1403 انجام شد و مناقصه ماهواره های تحقیقاتی سری 1 تا 4 به پایان رسید و سری بعدی به تدریج انجام می شود. سایر سامانه های ماهواره ای مجموعه «پژوهشی» تا پایان سال 1403 انجام می شود.
راه اندازی ظفر با لانچر خارجی
نمونه کیفی و نمونه پروازی ماهواره های ناهید 2 و طلوع 3 که سال گذشته رونمایی شد، بلوک انتقال مداری سامان 1 و ماهواره ظفر از جمله پروژه هایی هستند که هم اکنون تکمیل شده اند. ماهواره های ظفر 2 و طلوع 3 (پایا) دی ماه سال جاری با پرتابگر خارجی به فضا پرتاب می شوند.
پرتاب موفقیت آمیز ماهواره چمران 1 توسط ماهواره بر قائم 100
در 24 شهریور 1403، ماهواره تحقیقاتی چمران 1 توسط ماهواره قم 100 پرتاب شد و با موفقیت در مدار زمین در ارتفاع 550 کیلومتری قرار گرفت. این ماهواره توسط گروه فضایی صنایع الکترونیک ایران (صایران) با همکاری و مشارکت پژوهشگاه هوافضا و شرکت های دانش بنیان خصوصی طراحی و ساخته شده است. این ماهواره حدود 60 کیلوگرم وزن دارد و ماموریت اصلی آن آزمایش سیستم های سخت افزاری و نرم افزاری برای اثبات فناوری مانور مداری در ارتفاع و فاز است.
ارزیابی زیرسیستم پیشرانه گاز سرد در سامانه های فضایی و عملکرد زیرسیستم های ناوبری و کنترل موقعیت از جمله ماموریت های فرعی ماهواره چمران 1 است. ماهواره چمران به سرعت سیگنال های خود را به زمین مخابره کرد و در مدت کوتاهی توانست اولین دیدار مداری خود را به ثبت برساند.
ماهواره های «هذه» و «کوتسار» در مدار 500 کیلومتری زمین
ماهواره‌های «هودد» و «کوتسار» بامداد ۲۴ آبان ماه با ماهواره‌بر «سایوز» روسی از پایگاه پرتاب «وستوچنی» روسیه با موفقیت پرتاب شدند و در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار گرفتند.
این پرتاب از چند جهت مهم بود. یکی از نکات مهم این بود که هدهد و کوثر اولین ماهواره هایی بودند که توسط بخش خصوصی طراحی و تولید شدند و این گام بزرگی در جهت ورود بخش خصوصی به صنعت فضایی بود. همچنین در این راستا برای اولین بار است که یک تولیدکننده داخلی توانسته با پرتابگر خارجی قرارداد پرتاب بین المللی امضا کند.
ماهواره کوثر اولین محصول فضایی بخش خصوصی است که طراحی آن از تابستان 2018 آغاز شد، این ماهواره که 30 کیلوگرم وزن دارد و عمر مداری آن بیش از سه سال تخمین زده می شود، مجهز به دوربین در NIR است. و طیف RGB و اولین ماهواره ایرانی با رزولوشن میانگین 3.45 متر GSD (Ground Sampling Distance) است که به معنای پیشرفته ترین ماهواره تا سال 1400 در ایران است.
ماهواره کوثر برای کاربردهای کشاورزی، نقشه برداری و نقشه برداری مناسب است و برد تصویر رنگی آن 15 کیلومتر و سرعت تصویربرداری 6 فریم بر ثانیه است. میانگین سنی تیم سازنده این ماهواره 26 سال است.
هدهد ماهواره ای با استاندارد ماهواره های مکعبی است و ماموریت آن ایجاد بستری اختصاصی برای ارائه خدمات بین المللی اینترنت اشیا با باند باریک است. بیشترین استفاده از خدمات ماهواره حدود در زمینه های کشاورزی، حمل و نقل، لجستیک و محیط زیست است. وزن این ماهواره چهار کیلوگرم و ارتفاع مداری آن 500 کیلومتر و عمر مداری آن چهار سال است و برای مصارف کشاورزی و نقشه برداری استفاده می شود.
عملیاتی کردن استفاده از هوش مصنوعی در صنعت فضایی
یکی از آخرین اقدامات انجام شده در این بخش، تفاهم نامه ای است که هفته گذشته بین پژوهشگاه فضایی ایران و سازمان ملی هوش مصنوعی ایران منعقد شد و به این ترتیب استفاده از هوش مصنوعی در صنعت فضایی وارد فاز عملیاتی شد.
شناسایی آفات گیاهی و مرزهای زمینی تا دعواهای حقوقی و بیمه کشاورزی، پایش رطوبت خاک، مدیریت شیلات و اکتشاف معدن همگی از جمله مواردی هستند که برای پردازش داده های آنها نیاز به استفاده از هوش مصنوعی است.
بر اساس این تفاهم نامه، سازمان ملی هوش مصنوعی متعهد به شناسایی چالش های اصلی و ارائه راهکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی در این زمینه است. همچنین این سازمان متعهد به مشارکت در زیرساخت های فنی و برگزاری دوره های آموزشی برای ارتقای دانش و مهارت های مرتبط با هوش مصنوعی در حوزه فضایی است.
تیم تحرریه شبکه خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات
