بلوک انتقال مداری سامان 1 دستاورد جدید مهندسان فضایی کشور است که با پرتاب دو محموله تحقیقاتی دیگر با وزن حدود 300 کیلوگرم، رکورد جدیدی در وزن محموله های قابل پرتاب کشور به ثبت رساندند.
به گزارش ICTNNآسمان دیگر مکانی برای قدرت‌های فضایی نیست و امروز ایران در جاده‌ای که تنها چند کشور در جهان ظرفیت سفر آن را دارند، به‌طور پیوسته به جلو حرکت می‌کند.
بلوک انتقال مدار سامان 1، این دستاورد جدید مهندسان ایرانی و حکایتی از پیشرفت علمی است که راه را برای رسیدن کشور به ستاره ها هموار می کند.
امروز جمعه 16 آذر، بلوک انتقال مداری سامان 1 توسط ماهواره سیمرغ به مدار زمین تزریق شد. سیستم انتقال بلوک مداری یک سیستم میانی برای قرار دادن ماهواره ها در مدارهای بالا است که با هدف کاهش هزینه ها و جلوگیری از ساخت ناوهای غول پیکر و مصرف سوخت بسیار بالا استفاده می شود. ایران اکنون «بلوک انتقال مداری سامان» را راه اندازی کرده است. به این فناوری فضایی دست یافته است.
روش تزریق مداری مبتنی بر این فناوری به این صورت است که حامل بلوک انتقال مداری و ماهواره متصل به آن را در مدار اولیه به نام “مدار پارکینگ” قرار می دهد و بلوک انتقال مداری ماهواره را از مدار اولیه به مدار نهایی منتقل می کند. این سیستم همچنین قابلیت اصلاح مدار را دارد و می تواند دقت تزریق و همچنین قابلیت اطمینان آن را افزایش دهد.
بنابراین بلوک انتقال مداری یکی از ابزارهای لازم برای انجام ماموریت های فضایی در زمینه ماهواره ها به منظور قرار دادن ماهواره های مخابراتی و اکتشاف فضایی در مدار برای انجام ماموریت هایی در اعماق فضا مانند ماه نورد و مریخ نورد است. در این راستا محققان پژوهشگاه فضایی طراحی و ساخت بلوک انتقال مداری سامان را در دستور کار خود قرار داده اند.
بلوک انتقال مداری سامان 1 به عنوان سیستم انتقال ماهواره ای به ویژه برای انتقال ماهواره های کوچک و متوسط به مدارهای مختلف طراحی شده است. این سامانه با استفاده از موتورهای پیشرفته و سوخت های بهینه، توانایی انجام عملیات های مختلف از جمله تغییر مدار، انجام ماموریت های مختلف در فضا و افزایش عمر مفید ماهواره ها را دارد.
به گفته حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی و رئیس پژوهشگاه فضاییبرنامه توسعه بلوک انتقال مداری در موسسه تحقیقات فضایی در توسعه فناوری ارتباطات از راه دور به منظور تحقق یک ماهواره مخابراتی geo-orbit تعریف شد. هدف افزایش ارتفاع مداری ماهواره از مدار ثابت به مدار عملیاتی و در نتیجه تسریع و تسهیل فرآیند به دست آوردن نقطه مداری هماهنگ با زمین است.
بلوکی با قابلیت های منحصر به فرد
بلوک انتقال مداری سامان در مداری دایره‌ای با شیب ۵۵ درجه کار خود را آغاز می‌کند و ماهواره را به مدار بیضوی ۴۰۰ تا ۷۰۰۰ کیلومتری با شیب ۵۸ درجه تحویل می‌دهد.
قسمت زمینی پروژه بلوک انتقال مداری سامان شامل ایستگاه های کنترل از راه دور و ارسال و دریافت تله متری در باندهای UHFNHF است که با در نظر گرفتن TRL بالای این فناوری در کشور، جای امیدواری است که این قطعه کار خود را انجام دهد. خوب چهار ایستگاه زمینی پیش بینی شده برای این ماموریت در تبریز، مشهد، ماهشهر و قشم قرار دارند و مراحل ساخت و تجهیز آنها رو به اتمام است.
سامان-1 از موتور سوخت جامد آرش-24 به عنوان پیشرانه اصلی خود استفاده می کند. آرش-24 قادر است 1.3 تن نیروی رانش را در 40 ثانیه زمان سوختن خود ایجاد کند. وزن آرش-24 بدون سوخت 55 کیلوگرم و پس از سوخت گیری 240 کیلوگرم است. ماموریت سامان-1 برای اولین بار، انتقال یک ماهواره 100 کیلوگرمی از مدار پارکینگ دایره ای با ارتفاع 400 کیلومتری به مداری بیضی شکل با اوج 700 کیلومتری و حضیض آن 400 کیلومتر است.
به طور کلی مشخصات فنی این ابزار مکانی به شرح زیر است:
| زیر سیستم | مشخصات فنی |
| وزن محموله | 90 تا 100 کیلوگرم |
| ارتفاع بلوک مدار | دایره 400 کیلومتر |
| زاویه شیب مدار پارک | 55 درجه |
| راس مداری | 7000 کیلومتر |
| حضیض | 400 کیلومتر |
در پرتاب امروز بلوک انتقال مداری سامان 1 به همراه دو محموله اضافی شامل مجموعه مکعب و محموله تحقیقاتی توسط ماهواره سیمرغ از پایگاه امام خمینی (ره) به فضا پرتاب شد.
این پرتاب موفقیت آمیز بود و بلوک انتقال مداری به مداری بیضی شکل با ارتفاع 410 کیلومتر و حضیض 300 کیلومتر تزریق شد. تزریق موفقیت آمیز بلوک انتقال مداری سامان 1 و دو محموله تحقیقاتی دیگر با وزن تقریبی 300 کیلوگرم به ثبت رکورد جدیدی در وزن محموله های قابل پرتاب در کشور کمک کرد.
بلوک انتقال مداری سامان 1 گامی عملیاتی برای انتقال ماهواره به مدارهای ارتفاعی خواهد بود.
راه اندازی و موفقیت های قابل توجه
سامان 1 که توسط متخصصان ایرانی طراحی و ساخته شده است به عنوان یکی از دستاوردهای برجسته در حوزه فناوری فضایی شناخته می شود. پس از چندین ماه برنامه ریزی و آزمایش پیچیده، سرانجام این بلوک انتقال مداری توانست با موفقیت به مدار زمین منتقل شود و جایگاه خود را به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی پروژه های فضایی کشور پیدا کند.
این پروژه به ویژه در توسعه ارتباطات ماهواره‌ای، تصویربرداری از زمین و تحقیقاتی که به داده‌های ماهواره‌ای نیاز دارد، اهمیت دارد. به ویژه بلوک انتقال مداری سامان 1 می تواند در ماموریت های فضایی مختلف از جمله ارسال ماهواره های مخابراتی، مخابراتی و اندازه گیری به مدارهای بالا استفاده شود.
چشم انداز آینده و اثرات اقتصادی
این دستاورد بزرگ نه تنها بخشی از پیشرفت های علمی و فناوری کشور است، بلکه می تواند به ایجاد زیرساخت های اقتصادی در حوزه فضایی و کسب و کارهای نوآورانه منجر شود. صنعت فضایی یکی از حوزه‌های اقتصادی است که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند تأثیرات بسیاری بر بخش‌های مختلف اقتصاد کشور بگذارد. از جمله ایجاد شغل، توسعه فناوری های جدید و تقویت ظرفیت های تحقیقاتی.
همچنین این بلوک انتقال مداری به عنوان ابزاری مهم در برنامه‌های بلندمدت ایران برای توسعه فضایی و استفاده از ظرفیت‌های فضایی برای ارتقای کیفیت زندگی و اقتصاد کشور نقش حیاتی خواهد داشت.
بلوک انتقال مداری سامان-1 نه تنها نشان دهنده توانمندی های فنی متخصصان ایرانی در صنعت فضایی است، بلکه نمادی از پیشرفت روزافزون کشور در تحقق فناوری های پیشرفته در حوزه فضایی است. ایران با تحقق چنین پروژه هایی در آینده ای نه چندان دور می تواند نقش بیشتری در صحنه فضایی جهانی ایفا کند و به دستاوردهای بزرگ تری در این زمینه دست یابد.
ICTNN
تیم تحرریه شبکه خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات
