گزارش کردن خبرنگار گروه علمی و آموزشی ICTNN نشست تخصصی بررسی و نقد سند ملی هوش مصنوعی امروز (شنبه) با حضور کارشناسان و متخصصان و نمایندگان صنایع مرتبط با هوش مصنوعی در پژوهشکده فضای مجازی وابسته به مرکز ملی فضای مجازی برگزار و به صورت آنلاین در اختیار علاقه مندان قرار گرفت.
سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و در دوم مردادماه سال جاری توسط محمد مخبر، سرپرست رئیس جمهور و سپس رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی جهت اجرا به دستگاه های ذیربط ابلاغ شد. این سند در نود و یکمین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ 9 خرداد 1403 به تصویب رسید.
معاون نظارت و ارزشیابی ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان نماینده این شورا و مرکز روند تدوین و تصویب این سند توضیحاتی را در خصوص روند تدوین و تدوین آن ارائه کرد. گفت: مراحل تدوین سند از سال 1401 آغاز شد و در نهایت در اسفند ماه 1401 پیش نویس سند را برای تمامی متولیان و مرتبط با هوش مصنوعی ارسال کردیم. رایزنی ها ادامه یافت و سرانجام در سال 1402 موارد مطرح شده در سند گنجانده شد.
کریم زاهدی وی ادامه داد: در نهایت کلیات سند ملی هوش مصنوعی در اردیبهشت 1403 در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و جزئیات آن در هیات وزیران تصویب و در تیرماه 1403 ابلاغ شد.
وی یادآور شد: سند ملی هوش مصنوعی به طور کلی سند خوبی است و در مقایسه با سایر اسناد مربوط به سایر کشورها مشارکت دستگاه ها نسبتاً خوب بود و در این زمینه کارهای خوبی انجام شد. در این فرآیند از نظرات کارشناسی دانشگاه ها و سایر موسسات تخصصی نیز استفاده کردیم و در مجموع نظر کارشناسی خوبی دارد.
سند هوش مصنوعی 5 ساله است نه 10 ساله
زاهدی تاکید کرد: با توجه به پیشرفت های فراوان در زمینه هوش مصنوعی، نظر عمومی این بود که مدت زمان سند باید 5 سال باشد و هر 5 سال یکبار به روز شود، اما می دانیم که روند تصویب اسناد در شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای اسلامی طولانی است و این نظر در شورا رد شد. تبدیل شد. با وجود این، برخی از بندهای سند مانند بخش اهداف 5 ساله و بخش اولویت های 3 ساله، اما کل سند 10 ساله است. البته شورای راهبری ملی هوش مصنوعی که در سند پیش بینی شده و باید تشکیل شود، می تواند در صورت درخواست، سند را به روز کند، اما به طور کلی امکان بررسی سند در بازه زمانی یک یا دو ساله وجود ندارد.
وی یادآور شد: هر نهاد و وزارتخانه مرتبط با حوزه هوش مصنوعی باید نقشه راه خود را در شورای راهبری کشوری هوش مصنوعی تصویب و نسبت به تحقق آن اقدام کند. اما شورای عالی انقلاب فرهنگی یا شورای اسلامی نمی تواند برای به روز رسانی نقشه راه هیچ وزارتخانه ای اقدام کند و باید از ظرفیت شورای راهبری ملی هوش مصنوعی استفاده کرد. بنابراین بار تخصصی هوش مصنوعی و موضوعات مرتبط با آن بر دوش شورای راهبری کشوری هوش مصنوعی است.
معاون نظارت و ارزشیابی ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: شورای راهبری ملی هوش مصنوعی یک شورا و متشکل از گروهی از کارشناسان است که می توانند اجرا را به روز کنند. برنامه ها، و این روند معمول بقیه اسناد است.
وی تاکید کرد: این سند هوش مصنوعی را در اولویت کشور قرار داده و جایگاه خاصی را در فرآیندهای برنامه ریزی ایجاد می کند. همچنین راه را برای کسانی که مسئولیت های اجرایی دارند باز می کند. در فضای سیاسی منطق تخصصی را رواج می دهد و التهابات سیاسی را از دوش دستگاه های کارشناسی و تخصصی می زداید.
تشکیل انجمن هوش مصنوعی، برگزاری اولین کنفرانس و انتشار اولین مجله
در ادامه این جلسه رئیس انجمن هوش مصنوعی به تاریخچه شکل گیری این انجمن اشاره کرد و گفت: در اواخر سال 1402 احساس کردیم باید یک موسسه علمی، غیردولتی و غیرانتفاعی برای مدیریت انجمن تشکیل شود. توانمندی های هوش مصنوعی و بدین ترتیب انجمن علمی هوش مصنوعی به عنوان انجمن ایلامی در همان سال مجوز گرفت.
محمدهادی زاهدی وی افزود: انجمن های علمی که از معاونت پژوهشی وزارت علوم مجوز می گیرند وظایف مختلفی دارند که کمک به توسعه و ارتقای حوزه های تخصصی و علمی خود در جامعه یکی از این وظایف است. یکی از وظایف انجمن هوش مصنوعی که در سند ملی هوش مصنوعی نیز آمده است، تنظیم مقررات و تدوین الزامات مربوط به هوش مصنوعی در کشور است.
وی ادامه داد: بر اساس سند مشخص شده است که در یک افق 5 ساله و تا سال 1407 باید یک مجله علمی تخصصی در حوزه هوش مصنوعی داشته باشیم که این موضوع پیگیری شد و مجوز چاپ اولین مجله را گرفتیم. ، اولین شماره در شهریور منتشر می شود. همچنین بر اساس سند مجامع تخصصی باید احراز شود که انجمن هوش مصنوعی یک مجمع تخصصی در این زمینه است.
زاهدی همچنین با اشاره به اهمیت برگزاری همایش های علمی در سطح بین المللی تصریح کرد: اولین همایش انجمن هوش مصنوعی اسفندماه امسال برگزار می شود، رویکرد هوش مصنوعی در راستای سیاست های دولت و رویکرد علمی است. و بر این اساس باید یک شبکه نخبگان برای تکمیل چرخه هوشمندی ایجاد شود. تصنعی شکل بگیرد و در این زمینه باید از نخبگان ایرانی در داخل و خارج از کشور کمک گرفت.
هیات علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی در ادامه به بررسی و نقد سند ملی هوش مصنوعی پرداخت و ادامه داد: می دانیم که این سند باید تدوین می شد و این موضوع مورد تایید انجمن هوش مصنوعی نیز هست. همچنین روند تدوین و تصویب آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی هوشمندانه بود زیرا این شورا متولی اسناد علم و فناوری و مسائل فرهنگی و اجتماعی است.
وی بر ضرورت بازنگری و اصلاح سند ملی هوش مصنوعی تاکید کرد و یادآور شد: زمانی که کلیات سند تصویب و ابلاغ شد امیدوار بودیم سند بازنگری و سپس ابلاغ شود، اما در تیرماه بدون بازنگری ابلاغ شد. اکنون امیدواریم این سند هر چه زودتر اصلاح و بازنگری شود.
مدیر کل فناوری اطلاعات، اطلاعات و امنیت فضای مجازی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: سند با وجود نکات خوب و مؤلفه های مناسب، حاوی نکاتی است که باعث می شود عملیاتی نشود و مثلاً نمی توانیم بگوییم. که 5 سال دیگر به جایگاه خوبی خواهیم رسید. . اگر این سند را با اسناد مشابه سایر کشورها مقایسه کنیم، می بینیم که الان هم یک سال و نیم عقب هستیم. زیرا افق سند 1407 است و اکنون در اواسط سال 1403 هستیم در حالی که برای تشکیل شورای راهبری کشور زمان لازم است.
روح حاکم بر سند مشخص نیست
گفت: روح حاکم بر سند روشن نیست و من آن را درک نمی کنم. برخی اسناد توسعه ای، برخی محافظه کارانه، برخی محدودکننده هستند، اما این سند همه موارد را دارد و روح حاکم بر آن به راحتی قابل تعریف نیست.
زاهدی افزود: بزرگترین انتقادی که به سند وارد است این است که نقشه نهادی سند مشخص نیست، یعنی هر سازمانی نمی داند وظایفش برای تحقق اهداف سند چیست. در پایان هر سازمانی وظایف کلی دارد و مثلا مشخص نیست وزارت علوم باید چه کار کند و در حوزه آموزشی فقط به این موضوع اشاره می شود که باید تعداد دانشجویان دکتری هوش مصنوعی افزایش یابد. اما هوش مصنوعی یک رشته یا حتی یک رشته بین رشته ای نیست، یک فوق رشته است. در عوض باید عنوان می شد که دروسی با نگاه فرا رشته ای و رویکرد فرا رشته ای طراحی و در دانشگاه ها تدریس شود.
زاهدی در پایان این قسمت از سخنان خود تصریح کرد: بهتر بود قبل از تدوین سند هوش مصنوعی از اساتید برتر حوزه هوش مصنوعی در جلسه ای دعوت می شد و نظر آنها را جویا می شد.
رئیس کمیسیون هوش مصنوعی نظام صنفی رایانه ای به عنوان دیگر سخنران جلسه گفت: سامانه ای برای درخواست و مراجعه به بازخورد همه ذینفعان در این سند با رعایت منبع و قسمت های مختلف مصنوعی وجود ندارد. هوش در سند گنجانده نشده است و به عنوان مثال باید اهداف و اولویت های هوش مصنوعی صنعتی به وضوح مشخص شود.
حجم بازار هوش مصنوعی در کشور کم است
محمدرضا معبودیان خاطرنشان کرد: مورد دیگری که در سند مشخص نیست، جایگاه ایران در منطقه یا جهان است که در کدام حوزه هوش مصنوعی می خواهیم برتری و تسلط داشته باشیم. وقتی صحبت از ابزارهای زبان یا ربات های چت می شود، انتخاب ها و کاربرد عملی ما چیست؟ برنامه ها و اهداف هر سازمان چیست و چگونه باید به آن اهداف دست یابند.
وی با اشاره به سهم هوش مصنوعی از تولید ناخالص داخلی کشورهای منطقه گفت: عربستان تا سال 2030 12.4 درصد و مصر 7 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به هوش مصنوعی اختصاص داده اند، حال این سوال مطرح است که چه نوعی است. آیا می خواهیم بازاری ایجاد کنیم؟ تا زمانی که بازار و گردش پول وجود نداشته باشد، اهداف محقق نخواهد شد.
معبودیان با ارائه آماری گفت: امروز حجم بازار هوش مصنوعی بین 3 تا 5 هزار میلیارد تومان است (با توجه به قیمت دلار آزاد 83 میلیون دلار). طبق سند باید تا سال 1407 به 415 میلیون دلار و تا سال 1411 به 1.5 میلیارد دلار برسد که این رقم برای کشور ما بسیار ناچیز است.
رئیس کمیسیون هوش مصنوعی نظام صنفی رایانه ای در ادامه نداشتن آمار دقیق در حوزه های مختلف را از دیگر معایب سند دانست و افزود: باید بدانیم در چه حوزه ای می خواهیم نقش داشته باشیم و مزیت راهبردی ما چیست. در آن منطقه مثلا هوش و هوش مصنوعی با هم فرق دارند و هوش بیشتر در حوزه اینترنت اشیا و حسگرها و هوش مصنوعی در حوزه ابزارهای زبانی و … تعریف می شود که در صورت بازنگری سند این دو موضوع باید از یکدیگر متمایز شوند.
تیم تحرریه شبکه خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات
