شبکه های اجتماعی چگونه ما را احاطه کرده اند؟

به گزارش ICTNN، روزنامه «ایران» نوشت: شما هم در جزیره خودتان زندگی می کنید؟ باید بپرسید کدام جزیره؟ منظورم به طور خاص زندگی ما در دنیای مجازی خودمان است، همان شبکه های اجتماعی که به ما فرصت زندگی در جزیره ای را می دهد که دوستش داریم. دوستان مشابه پیدا کنید دریافت تاییدیه و تایید…

او ادامه می دهد: «به عنوان مثال، وبلاگ نویسانی که می خواهند سبک زندگی مدرن خود را تبلیغ کنند دور هم جمع می شوند و چت می کنند. آنها معمولا تا زمانی که انتقاد را نشنوند مسدود می کنند و گزارش می دهند و در واقع جزیره ای از افراد همفکری می سازند که از ایدئولوژی خاص آنها حمایت و تقویت می کنند. آیا همین است.”

اما مشکل از کجا می آید؟ عسگری در پاسخ به این سوال گفت: مشکل این است که نمی‌خواهم صدای جزیره همسایه را بشنوم و به همین دلیل صداهای دیگر را خاموش می‌کنم. ظرفیت مسدودسازی ایجاد شده توسط شبکه های اجتماعی، گوش دادن به صدای جزیره ای دیگر را غیرممکن می کند. انگار در جزایر دور افتاده ای هستیم و نمی گذاریم صدایی از جای دیگر شنیده شود. به من اجازه می دهد بدون شنیدن سر و صدا از جزیره همسایه افکارم را تبلیغ کنم، اما وقتی وارد جامعه واقعی می شویم کجا ما را آزار می دهد که حذف این صداها ممکن نیست. بنابراین ما به دنبال راه هایی برای خفه کردن صدا در دنیای واقعی هستیم، اما در دنیای واقعی دیگر خبری از دکمه قفل و گزارش نیست.

این جزایر همچنین باعث می‌شود مردم به همان منابع ایمان بیاورند و به آن‌ها ایمان بیاورند که به انتشار اخبار جعلی کمک می‌کند. برخی در جزیره خودشان می گویند کرونا وجود ندارد یا واکسن خطرناک است و اعضای این جزیره این را باور دارند و حرفه های جزایر دیگر را قبول ندارند.

در دنیای واقعی ما دکمه بلاک نداریم

سحر، دانشجوی جامعه‌شناسی، از جزیره‌نشین شدنش گلایه می‌کند: «تا زمانی که در شبکه‌های اجتماعی می‌گردم، فکر می‌کنم همه مثل من فکر می‌کنند. بعد وقتی به دانشگاه می آیم و با همکلاسی هایم صحبت می کنم، می بینم که چقدر با هم فرق داریم. “به نظر من این بسیار خطرناک است. در دنیای واقعی، ما حتی نمی توانیم با یکدیگر صحبت کنیم زیرا دائماً به دنبال تایید هستیم.”

هلیا عسگری، دکترای روزنامه‌نگاری و پژوهشگر، توضیح می‌دهد: «در یک جامعه کثرت‌گرا که نظرات متعددی وجود دارد، به تنهایی جزیره‌ای است. تعدد آرا به همه اجازه می دهد تا با توجه به نظرات خود در شبکه های اجتماعی ابراز وجود کنند. این یک جنبه مثبت رسانه های اجتماعی است که به همه اجازه می دهد تا خود را بیان کنند و نظر بدهند. ظرفیت ها و محدودیت های شبکه های اجتماعی به طور خودکار آنها را جزیره ای می کند. افراد مشابه و رسانه های اجتماعی به آنها اجازه می دهند در جزایر بسته زندگی کنند.

سارا محسنی، کارشناس شبکه های اجتماعی، جزیره شدن از طریق شبکه های اجتماعی را اینگونه تحلیل می کند: «در دنیای واقعی هم جزیره شدن وجود دارد زیرا ما مردم دنیای واقعی دوستانمان را بر اساس معیارهای مشترک انتخاب می کنیم. پس از ایجاد این اشتراک ها، جریان اطلاعات نیز انجام می شود. اما در شبکه های اجتماعی، چون پدیده جدیدی است، اردنی بودن دارد خودش را نشان می دهد و بعد از ورود به جزیره دیگری با اشتراک های دیگر، تعجب می کنیم که چرا آنها را نمی شناسیم، اما آنها نیز جامعه خود را دارند. در شبکه‌های اجتماعی بسته به جزیره‌هایی که ایجاد می‌شوند و گروه‌هایی که ایجاد می‌شوند، جریان اطلاعات نیز جهت‌دار است و می‌تواند اخبار جعلی را چند برابر کند. شاید به همین دلیل است که با پررنگ‌تر شدن نقش رسانه‌های اجتماعی، رسانه‌ها بخشی به نام تأیید اطلاعات را برای تأیید اخبار جعلی ایجاد کردند. این رسانه ها حتی یک بخش تایید در وب سایت خود ایجاد کرده اند. آنها جریان های اطلاعات نادرستی را که در هر جزیره رخ می دهد تأیید می کنند. این رسانه ها برای مقابله با بریدگی این جریان ها این قسمت را راه اندازی کرده اند و خبرنگاران در حال بررسی هستند تا اخبار داغ وارد اخبار اصلی نشود.»

به گفته وی، اکنون همه در شبکه های اجتماعی یک یا چند پلتفرم دارند که بدون محدودیت و سانسور می توانند با آن ها گفت و گو کرده و نظرات خود را بیان کنند. بسیاری حتی اکانت های ناشناس دارند و نگرانی های خود را با آنها بیان می کنند. از طرفی افراد مختلف می آیند تا به حرف های یکدیگر گوش دهند و نظرات خود را به اشتراک بگذارند و صفحات مشابه را دنبال کنند. انتقاد می کنند و نظر می دهند. اما از چه زمانی اطلاعات به جزیره تبدیل می‌شود که رسانه‌های اجتماعی به مردم اجازه می‌دهند با رویکردی خاص مردم را مسدود کنند، قلدری کنند، گزارش دهند و گرد هم بیاورند؟ من در مورد رویکرد سیاسی صحبت نمی کنم و افراد از همه اقشار دور هم جمع می شوند. مثلاً گروهی که می‌خواهند مصرف‌گرایی را ترویج کنند یا اینفلوئنسر هستند و همیشه کارهای نامربوط به مخاطبان خود ارائه می‌دهند، دور هم جمع می‌شوند.

به همین دلیل است که گاهی وقتی از این شبکه ها خارج می شویم، اصلاً اطرافیانمان را نمی شناسیم. در مورد مسائل اجتماعی و سیاسی هم همینطور است زیرا فکر می کنیم همه مثل ما فکر می کنند، زیرا ما فقط از افرادی پیروی می کنیم که دقیقاً مانند ما فکر می کنند. جزیره شدن عواقب دیگری هم دارد: ما به همه اخبار جعلی اعتقاد داریم و اخبار جعلی بر ما مسلط است. حالا بیایید یاد بگیریم که چگونه جزیره ای شویم.