به زبان ساده، فیبر نوری رشته ای بلند و باریک از یک ماده شفاف مانند شیشه یا پلاستیک است که می تواند نور وارد شده به آن را از یک طرف به طرف دیگر منتقل کند. فیبر نوری پهنای باند بسیار بالاتری نسبت به کابل های معمولی دارد و با آن می توان به راحتی داده های تصویر، صدا و سایر داده ها را با پهنای باند بالا تا 10 گیگابیت بر ثانیه و بالاتر منتقل کرد.
امروزه ارتباطات فیبر نوری به دلیل پهنای باند بیشتر در مقایسه با کابل های مسی و تاخیر کمتر در مقایسه با ارتباطات ماهواره ای یکی از مهمترین ابزارهای انتقال اطلاعات می باشد.
با توجه به سهم قابل توجه توسعه سراسری فیبر نوری در اشتغال زایی و افزایش سهم اقتصاد دیجیتال، دولت سیزدهم توجه ویژه ای به این بخش داشته است که پس از آن رئیس جمهور در نشست خبری خود اعلام کرد که جدا از بودجه سالانه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تا پایان دولت 20 هزار میلیارد تومان تنها برای طرح فیبر نوری منازل و مشاغل در نظر گرفته شده است.
فیبر نوری چیست؟
اینترنت فیبر نوری (FTTx) بر اساس کابل های فیبر نوری است. در این سیستم از کابل های مسی یا خطوط تلفن استفاده نمی شود و در عوض کابل های فیبر نوری اطلاعات را انتقال می دهند.
اینترنت فیبر نوری به دلیل استفاده از سیگنال های نوری از کیفیت و سرعت بالاتری نسبت به ADSL و VDSL برخوردار است و بدون توجه به فاصله کاربر و ارائه دهنده خدمات می تواند کیفیت و سرعت یکسانی را ارائه دهد. فیبر نوری می تواند سرعت دانلود و آپلود بیش از یک گیگابیت را فراهم کند.
فیبر نوری یکی از روش های دسترسی ثابت به اینترنت است که به جای تمام یا بخشی از کابل مسی از کابل فیبر نوری استفاده می کند.در واقع فیبر نوری یا (Fiber To The x) FTTx یکی از روش های دسترسی ثابت به اینترنت است که به جای تمام یا بخشی از کابل مسی از کابل فیبر نوری استفاده می کند. بسته به اینکه چه حرفی به جای x قرار می گیرد، راه های مختلفی را برای ارائه آن به کاربر نشان می دهد.
در مدل FTTH (Fiber To The Home)، کابل کشی فیبر نوری تا خانه یا واحد کاربر ادامه می یابد و به عبارت دیگر، فیبر نوری جایگزین کابل مسی از مخابرات تا خانه می شود. در مدل FTTB (Fiber To The Building) کابل فیبر نوری به ساختمان می رسد و در نهایت سرویس توسط کابل مسی (معمولا VDSL) و در مدل FTTC (Fiber To The Cabinet) کابل فیبر نوری تحویل داده می شود. به نزدیکترین کابینت به کاربر (در فاصله کمتری). از 500 متری کاربر) و در نهایت مشترک از طریق یکی از فناوری های VDSL به شبکه متصل می شود.
فیبر نوری در ایران
عیسی زارع پور وزیر ارتباطات در گفت و گو با خبرنگار ICTNN در خصوص عدم توسعه اینترنت ثابت که گاه به کندی شبکه اینترنت همراه می انجامد، گفت: در حوزه اینترنت ثابت وضعیت خوبی نداریم. و در 10 سال گذشته معمولاً از کشورهای ما در لیست رتبه بندی مراجع بین المللی قرار می گیرند که ماهانه وضعیت اینترنت جهان را منتشر می کنند.
به همین دلیل پروژه فیبر نوری از بهمن ماه سال گذشته به طور جدی در دستور کار وزارت ارتباطات قرار گرفت. وزیر ارتباطات درباره پیشرفت این پروژه افزود: اکنون حدود 2 میلیون روکش فیبر نوری در 10 استان کشور ایجاد می شود و وزارت ارتباطات تا پایان سال به هدف تعیین شده دست خواهد یافت. اقدام دیگری که برای تسهیل این پروژه انجام دادیم مربوط به قانون بودجه است. در بودجه بندی این موضوع را لحاظ کردیم که دستگاه های اجرایی مانند شهرداری و وزارت نیرو در مواردی مانند صدور مجوز زمین، اجاره تجهیزات با نرخ مشخص و قانونی به بخش خصوصی کمک کنند.
بر اساس آمار سامانه «شبکه دسترسی فیبر نوری» هم اکنون یک میلیون و 731 هزار خانوار تحت پوشش شبکه فیبر نوری هستند.
البته طبق آمار این سیستم همانطور که در تصویر زیر نشان داده شده است، با وجود اینکه تا آگوست 1401 1227000 پورت FTTP نصب شده بود، تنها 199000 مشترک از فیبر نوری استفاده می کنند.
دلیل تفاوت بین تعداد کاربران فیبر نوری و تعداد خانوارها (یا مشاغل) که به فیبر نوری دسترسی دارند این است که همه مکان هایی که به فیبر نوری دسترسی دارند لزوماً مشترک اینترنت ثابت روی فیبر نوری نیستند.
طبق آخرین گزارش سیستم “شبکه دسترسی فیبر نوری”.از ابتدای دولت ابراهیم رئیسی در مرداد 1400 تا مرداد 1401 تعداد خانوارها و مشاغل مشمول طرح ملی فیبر نوری از یک میلیون و 909 هزار و 68 نفر به یک میلیون و 731 هزار و 339 خانوار افزایش یافته است. به عبارت دیگر تعداد خانوارهایی که از ابتدای مردادماه سال گذشته تا مردادماه امسال تحت پوشش طرح ملی فیبر نوری قرار گرفته اند برابر با 822 هزار و 271 خانوار است.
همچنین این گزارش در مرداد 1401 نشان می دهد که در همین مدت یکساله تعداد کاربران فیبر نوری (کسانی که موفق به استفاده از فیبر نوری شده اند) از 306446 مشتری به 363718 مراجعه کننده افزایش یافته است. به عبارت دیگر در سال گذشته حداکثر 57 هزار و 272 کاربر جدید اینترنت موفق به اتصال به شبکه فیبر نوری کشور شده اند.
الزامات برنامه توسعه شبکه
بر اساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی تا سال 1404 80 درصد خانوارها و 100 درصد مشاغل باید به پهنای باند ثابت با سرعت متوسط 25 مگابیت بر ثانیه دسترسی داشته باشند و 20 میلیون خانوار و پنج میلیون کسب و کار باید به اینترنت پهن باند ثابت دسترسی داشته باشند. اینترنت پهن باند تا سال 1404. ثابت باید بر روی بستر فیبر نوری تشکیل شود.
منظور از خانوار تحت پوشش، خانواری است که در شعاع هوای حداکثر 300 متری از یکی از نقاط حضور قرار دارد که ظرف 30 روز از تاریخ درخواست، خدمات دسترسی فیبر نوری به آن ارائه می شود.
هدف گذاری 20 میلیون پورت فیبر نوری توسط وزارت ارتباطات این است که در بهمن ماه سال گذشته 500 هزار پورت فیبر نوری افتتاح شد و پس از آن قرار است در سال 1401 پنج میلیون پورت فیبر نوری در شهرهای بزرگ واگذار شود. بر اساس این برنامه قرار است در سال 1402 حدود هفت میلیون و در سال 1403 حدود هشت میلیون پورت راه اندازی شود و در نهایت در سال 1403 به هدف مورد نظر برسیم. برای دستیابی به این هدف، اخیرا رگولاتور با 9 اپراتور قرارداد پروژه فیبر نوری منعقد کرده و آنها موظف شدند در مدت یک سال 8.5 میلیون پورت فیبر نوری را راه اندازی کنند.
طبق برنامه توسعه شبکه دسترسی، حداقل 50 درصد از کاربران باید بتوانند از سرویس دسترسی فیبر نوری (FTTP) و حداکثر 50 درصد از کاربران باید بتوانند از سرویس دسترسی پرسرعت از طریق دسترسی سیمی با حداقل سرعت استفاده کنند. 50 مگابیت در ثانیه و دسترسی دارای رادیو مجاز با حداقل سرعت 30 مگابیت در ثانیه است. کاربران خدمات دسترسی فیبر نوری منازل و مشاغلی هستند که از آن استفاده می کنند.
یکی دیگر از الزامات برنامه توسعه شبکه دسترسی فیبر نوری، امکان استفاده حداقل 10 درصد از کاربران از سرویس دسترسی فیبر نوری با حداقل سرعت یک گیگابیت بر ثانیه است.
علاوه بر این، وجود یک نقطه حضور (POP) در هر شهر الزامی است. نقطه حضور به معنای نقطه ای از شبکه است که در آن تجهیزات فعال یا غیر فعال وجود دارد به گونه ای که امکان ارائه سرویس دسترسی فیبر نوری به کاربر وجود داشته باشد.
