تصویب کلیات طرح «حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی» در مجلس شورای اسلامی با واکنش های بسیاری در جامعه مواجه شده است.
شبکه دانشگاه تهران هم مناظره ای بین دکتر داشت محمدصادق کوشکی، استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسیو دکتر «امیر مانیان، استاد مدیریت فناوری اطلاعاتاین دانشگاه با عنوان «طرح حفاظت؛ به کجا داریم می رویم؟» برگزار شده است که در آن دو شرکت کننده با نظرات مختلف موافق و مخالف، ابعاد و ابعاد مختلف آن را مورد بحث و بررسی قرار داده اند.
تسلیم شدن در برابر قوانین کشور، سرخوردگی نخبگان، رفع رانت خواری، امکان تعقیب جرم و پیشگیری از وقوع جرم، ایجاد رقابت، دفاع از امنیت ملی، انتقاد از دولت و احتمال سوت زدن از جمله موضوعات مطرح شده است. در این مناظره
طرح حفاظتی؛ تامین امنیت ملی و حمایت از حقوق شهروندی
دکتر کوشکی که موافق این طرح است، قانون را ویژگی بارز هر انسانی و جامعه مدنی می داند که دولت ها برای حفظ حقوق و امنیت شهروندان و کل کشور و نظام وضع می کنند و این قوانین علاوه بر ایجاد نظم، آنها هر فعالیت و رفتاری را شناسایی می کنند، و تعیین آن محدودیت باعث می شود مردم احساس کنند که از حقوقشان محافظت می شود.
وی می افزاید: نکته دوم این است که در کشور ما با پیام رسان ها و رسانه های جدید فضای مجازی مواجه هستیم که برخی از آنها مانند اینستاگرام در ایران نسبت به برخی کشورها مانند ژاپن و انگلیس تعداد کاربران بیشتری دارند. این پیام رسان ها در خارج از مرزهای ما وابستگی دارند و تابع هیچ یک از قوانین کشور ما نیستند و به هیچ قانونی اعتقاد ندارند و چون تابع حاکمیت دولت ما نیستند، دولت هیچ قانون و مقرراتی در این خصوص ندارد.
پشت همه این طرح ها اجاره است. یعنی افرادی را استخدام می کنیم که بیایند با پولی که از جیب مردم خرج می شود موتور جستجو، مرورگر و اینترنت ملی بسازیم. اما نه تنها مشکلات مردم را حل نمی کند، بلکه فضای بی اعتمادی را بین آنها ایجاد می کند و کسانی که از این طریق اشتغال و درآمد ایجاد کرده اند با شنیدن این خبر اعتماد خود را از دست می دهند.
این استاد دانشگاه اولین دغدغه خود را ناتوانی دولت در اجرای قانون در قبال پیام رسان های خارجی می داند و می افزاید: معتقدم دولت باید بتواند نظم و امنیت را در پدیده های داخلی حفظ کند، اما برای فضای مجازی قانونی وجود ندارد؛ چرا که این موضوع باعث شده است تا دولت بتواند در فضای مجازی اقدام کند. مجلس با تأخیر از زمان ایجاد این پدیده های ارتباطی، اکنون می خواهد برای قانونی شدن آن گامی بردارد که به نام طرح حفاظتی در حال بررسی است و البته خالی از اشکال نخواهد بود و به مرور زمان اصلاح خواهد شد. این یک منطق عقلانی است که وقتی پدیده ای رخ می دهد، بلافاصله قانون برای آن وضع می شود و البته به مرور زمان دچار بازنگری و بازنگری مکرر می شود.
تهدید به اشتغال و دلسردی نخبگان
استاد مخالف این طرح نیز در مناظره شبکه تلویزیونی دانشگاه تهران می گوید: وارد عصر جدیدی به نام عصر اطلاعات و دانش دیجیتالی می شویم که با دوره های دیگر متفاوت است. از سال 1397 که اولین نسخه محدودیت اینترنت به عنوان طرح ساماندهی شبکه های اجتماعی مطرح شد، 4 بار با حروف مختلف ویرایش شد و در ویرایش چهارم در دی ماه 1400 به عنوان «طرح نظام تنظیم فضای مجازی» مطرح شد. .
دکتر مانیان این طرح را از دو منظر اقتصادی و اجتماعی غیر ملی می داند و می افزاید: این طرح از نظر اقتصادی در تقابل با امکان ایجاد اشتغال از طریق پیام رسان ها در اقصی نقاط کشور از روستاها گرفته تا کوچک و بزرگ است. شهرها؛ شاید بتوان گفت ما با ساخت موتورهای جستجو و مرورگرهای داخلی نیز شغل ایجاد می کنیم، اما اینطور نیست. نخبگان ما پس از ارائه این طرح دلسرد شده اند.
وی می افزاید: من معتقدم پشت همه اینها رانتی نهفته است؛ یعنی افرادی را استخدام می کنیم که بیایند و با پولی که از جیب مردم خرج می شود موتور جستجو، مرورگر و اینترنت ملی بسازیم، اما نه تنها این کار را نمی کند. مشکلات مردم را حل کند، اما فضای بی اعتمادی را نیز بین آنها ایجاد می کند و کسانی که از این طریق اشتغال و درآمد ایجاد کرده اند با شنیدن این خبر اعتماد خود را از دست می دهند.
بستن اینستاگرام به اشتغال و کسب و کار آسیبی نمی زند
دکتر کوشکی پاسخ می دهد: بررسی ها نشان می دهد که بیشتر پیام های مخالف این طرح را کسانی ایجاد می کنند که رانت آنها در ادامه وضعیت فعلی است؛ اینستاگرام و تلگرام از اینترنت زیاد استفاده می کنند و بسیاری از مخالفت ها مربوط به فروشندگان اینترنتی و عواقب اجاره را می توانید در اینجا مشاهده کنید.
استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ادامه می دهد: نکته دوم این است که اعمال محدودیت برای پیام رسان های غیر داخلی محدودیتی برای کسب و کار ایجاد نمی کند. زیرا در حال حاضر مشاغل مختلفی در پیام رسانی داخلی وجود دارد. اوج بدبینی دوستان ممکن است مثلاً تعطیلی اینستاگرام باشد که به اشتغال، مشاغل خانگی و مشاغل لطمه ای وارد نمی کند، زیرا پیام رسان های داخلی باری بر دوش آن ایجاد کرده اند که هرکسی در هر نقطه از کشور می تواند شغل داشته باشد.
دکتر کوشکی بیان می کند: در چارچوب این طرح دولت به پیام رسان ها می گوید برای جلوگیری از وقوع جرم از صدها هزار تخلف، قوانین ایران را رعایت کنند و آمار پلیس فتا گویای این واقعیت است که در سال های اخیر سال‌ها جرایم زیادی مانند فروش کالا کلاهبرداری، کلاهبرداری و تخلفات مختلف در فضای مجازی توسط افراد غیررسمی و کسب‌وکارهای کشورهای دیگر بدون مجوز رخ داده است، اما هموطنان ما متضرر شده‌اند و در عین حال نمی‌توانیم کاری برای آنها انجام دهیم، زیرا آنها انجام می‌دهند. طبق قوانین کشورمان کار نمی کند؛ اینکه چگونه کشورهایی مانند آلمان، روسیه و انگلیس برای پیام رسان ها قانون وضع می کنند اما همین قوانین در ایران با واکنش منفی مواجه می شود.
دانشگاه؛ بهترین مرجع ارائه طراحی
مانیان در ادامه به رقابت پذیری این حوزه اشاره می کند و می افزاید: در اینجا باید پرسید که چرا مردم اینستاگرام را دوست دارند و از آن استقبال می شود و از پیام رسان های داخلی استقبال نمی شود؟ بحث در اینجا رقابتی بودن است، اگر تاکنون رسانه های داخلی توانسته اند پیشرفت کنند به دلیل رقابت با رقبای خارجی بوده است.
وی ادامه می دهد: قانون تا زمانی خوب است که وارد باطن زندگی مردم نشود و مردم را به یک سو وادار کند، این در عصر اطلاعات معنایی ندارد و مردم باید حق انتخاب داشته باشند.
این استاد دانشگاه همچنین به اعضای کمیته بازنگری طرح اشاره کرد و گفت: ترکیب اعضای این گذرگاه مرزی موجب تقویت تهمت و محدودیت پیام رسان های خارجی می شود; از طرفی اگر از تیم های دانشگاهی در ترکیب این کمیته استفاده می شد، اعتماد در بین مردم ایجاد می شد.
محدودیت‌های پیام‌رسان‌های غیرداخلی، محدودیت‌هایی را برای مشاغل ایجاد نمی‌کند. زیرا در حال حاضر مشاغل مختلفی در پیام رسانی داخلی وجود دارد. حتی اگر اینستاگرام تعطیل شود، آسیبی به مشاغل و مشاغل خانگی و مشاغل خانگی وارد نمی‌کند، زیرا پیام‌رسان‌های داخلی باری را بر دوش آن ایجاد کرده‌اند که هر کسی در هر نقطه از کشور می‌تواند شغل داشته باشد.
دکتر مانیان بیان می کند: به نظر من آقایان نگاه امنیتی به فضای مجازی دارند. لازم بود این افراد مشکل را به دانشگاه بسپارند و دانشگاه تلاش کند راه حلی ارائه دهد تا هم مردم و کارشناسان نترسند و هم سرمایه اجتماعی سر جای خود باقی نماند. اما آنها این کار را نکردند و دیدگاه امنیتی داشتند. در حالي كه تنها مكان صالح براي حل اين كار پيچيده در ابعاد مختلف، تنها مركزي با ظرفيت علمي كافي مانند يك مؤسسه دانشگاهي است. از سوی دیگر، سفارش مشکل به دانشگاه باعث ایجاد اعتماد عمومی می شود و دانشگاه راه حلی چند وجهی به ما ارائه می دهد که همه ذینفعان را در بر می گیرد.
این استاد دانشگاه تهران یکی از نتایج مثبت اجتماعی فعالیت این پیام رسان ها را سوت زدن و افشای مفاسد در عرصه های مختلف می داند که باعث می شود مردم این پیام رسان ها را ناظر بر فعالیت مسئولان و اعتمادسازی عمومی بدانند.
سوت از بین نمی رود
دکتر کوشکی با دفاع از ترکیب اعضا اعم از نهادهای امنیتی و … آن را از نقاط قوت طرح می داند و در مورد ضرورت این ترکیب نیز بیان می کند: فرهنگ سازی توسط سه مرکز «تیرانا» (وابسته به … گروهک تروریستی منافقین، «اعتدال» (مرکز جنگ روانی ارتش عربستان در ریاض) و «مرکز جنگ روانی رژیم صهیونیستی».
وی تاکید می کند: محدودیت فعالیت اینستاگرام محدودیتی برای مشاغل و مشاغل خانگی نیست. افرادی که برای اجرای این طرح در گذرگاه مرزی حضور دارند برای بحث امنیت ملی تجمع کرده اند و مشکلی با کسب و کار مردم ندارند.
دکتر کوشکی درباره احتمال سوت زدن نیز پاسخ می دهد: سوت زدن در رسانه های داخلی هم اتفاق می افتد و شاید فراوانی انتقادپذیری در پیام رسان های داخلی و ایرانی بسیار جدی تر باشد؛ اما در رسانه های داخلی هم سوت زدن اتفاق می افتد. اگر نظام جمهوری اسلامی یک نظام تمامیت خواه است، درست است که می گویند در پیام رسان های داخلی سوت نمی زند، اما من در اکثر پیام رسان های داخلی عضویت دارم و می بینم که بیشترین انتقاد به دولت وجود دارد. در این فضا
مردم را بدیهی نگیرید
دکتر مانیان در ادامه بحث با انتقاد از این دیدگاه که ملت را باید کودک صغیر دانست و 18 نماینده امضاکننده این طرح می خواهند برای مردم تعیین تکلیف کنند و بر آنها ولایت داشته باشند انتقاد می کند. است؟ چرا می خواهیم در زندگی خصوصی مردم دخالت کنیم و از سر راه برویم؟ این اقدامات در عین حال باعث دلسردی جوانان و نخبگان می شود و در نهایت این گونه تجربیات زیستی در کنار هم قرار می گیرند و خود را نشان می دهند; به عنوان مثال، زمانی که خروج نخبگان رخ می دهد، انتظار می رود تیمی از کارشناسان دانشگاهی این طرح را بررسی کنند.
