فضای مجازی و اینترنت مانند شمشیر دولبه ای هستند که در کنار فواید و مزایای بی نظیری که دارد خطرات و مشکلاتی را نیز برای انسان به همراه داشته است. کلاهبرداری اینترنتی یکی از این مشکلات است که در حال افزایش است. امروزه شاهد آن هستیم که شبکه های اجتماعی به ویژه اینستاگرام به دلیل قابلیت های متعدد و متفاوت به فضایی برای کسب و کارهای اینترنتی تبدیل شده است و افراد با ایجاد صفحات به تبلیغ محصولات و جذب مشتری می پردازند. اما در کنار این موارد، شاهد کلاهبرداری های اینترنتی زیادی نیز در این شبکه ها هستیم.
بسیاری از کسب و کارهای اینترنتی با جعل نمادهای اعتماد مشتریان را جذب می کنند و پس از دریافت پول از ارسال کالا خودداری می کنند. این موارد در خصوص فروش کالاها و خدمات مختلف بارها مشاهده شده است، اما در اکثر مواقع به دلیل کم بودن پرداخت هزینه خرید کالا و یا زمان بر بودن مراحل رسیدگی، معمولا افراد از پیگیری قضایی این موضوع خودداری می کنند.
این در حالی است که در شرایط کنونی که خرید اینترنتی با زندگی مدرن گره خورده است و اعم از اینکه مردم در مواقعی مجبور به روی آوردن به این نوع خرید می شوند یا نه، رعایت نکاتی ضروری است تا شاهد مال گمشده خود نباشند.
اهمیت پرداختن به این موضوع باعث شد محقق ICTNN با “رامین پاشایی” معاونت فرهنگی و اجتماعی پلیس فتا و “سارا باقری” وکیل پایه یک دادگستری بشین حرف بزنیم
اکثر موارد کلاهبرداری اینترنتی جنبه قانونی دارد. توجیه قانون این است که چون پرداخت با اراده مشتری صورت گرفته است، پس پرونده در سیر مراحل قانونی یا در شورای حل اختلاف حل و فصل شود.
مشروح این گزارش را در زیر می خوانید:
در دوران کرونا، تعداد کلاهبرداری های اینترنتی افزایش یافته است
رامین پاشایی معاون فرهنگی و اجتماعی پلیس فتا وی در خصوص کلاهبرداری های اینترنتی به پژوهشگر ICTNN گفت: در سال های اخیر در ایران فعالیت های اینترنتی مردم بیشتر از گذشته شده است به ویژه اینکه فروشگاه های اینترنتی گسترده در شبکه های مختلف خریدهای زیادی را برای انجام از طریق اینترنت انجام داده اند. اپیدمی کرونا در دو سال گذشته نیز شرایطی را فراهم کرد تا مردم بتوانند از فروشگاه‌های اینترنتی به منظور رعایت پروتکل‌ها و توصیه‌های بهداشتی خرید کنند. اما این نوع خریدها هنوز در شبکه های اجتماعی سیستمی نشده و با مسائل و مشکلات مختلفی از جمله کلاهبرداری های مالی مواجه می شوند که خرید در این شبکه ها به خصوص در اینستاگرام را بسیار پر ریسک کرده است.
وی می افزاید: کلاهبرداری در شبکه های اینترنتی زمانی رخ می دهد که عده ای ناشناس صفحه فروشگاهی ایجاد کرده و با ترفندهایی در صفحه خود فالوور پیدا می کنند و ابتدا کالای ارزان تر از قیمت بازار را تبلیغ می کنند و پس از سفارش مشتری، کالای مورد نظر را انجام نمی دهند. به او تحویل دهید یا مطالب جعلی و تقلبی را برای او ارسال کنید. این موارد در زیورآلات و گوشی های موبایل زیاد دیده می شود.
به عبارت دیگر، برخی از فروشندگان آنلاین کالا را به صورت تصادفی و هر چند وقت یکبار به خریدار تحویل نمی دهند.
خلاء قانونی در برخورد با مشکل کلاهبرداری های اینترنتی
پاشایی درباره مشکلات حقوقی رسیدگی به پرونده های ناشی از کلاهبرداری اینترنتی توضیح می دهد: معمولاً اکثر پرونده های این نوع به صورت قانونی رسیدگی می شود. یعنی طبق قانون چون پرداخت با اراده مشتری انجام شده پس باید پرونده به مسیر قانونی کشیده شود یا در شورای حل اختلاف موضوع حل شود. در حالی که این اقدام ماهیت کلاهبرداری دارد و باید با آن برخورد کیفری شود.
تخلفات اینترنتی در برخی از کسب و کارها در شبکه های اجتماعی وجود دارد، اما در اینستاگرام به دلیل تجاری بودن آن، کلاهبرداری بیشتر خودنمایی می کند. وی اضافه می کند: البته اقداماتی از این دست تنها در اینستاگرام انجام نمی شود، بلکه موارد مشابه در بسیاری از سایت های پربازدید مانند ترومپت و دیوار دیده می شود که بیشتر تحت عنوان اخذ ودیعه کالایی که انجام می دهد، کلاهبرداری می شود. وجود خارجی ندارد فروشندگان این کار را یا از طریق شماره تماس یا شماره حساب هایی که از دیگران دریافت کرده اند انجام می دهند. گاهی گفته می شود که کالا در انبار موجود نیست و هزینه آن برگردانده می شود که برگشت مبلغ دریافتی حدود یک ماه زمان می برد.
دلایل عدم پیگیری کلاهبرداری های اینترنتی
«سارا باقری» وکیل پایه یک دادگستری وی در این زمینه به پژوهشگر ICTNN گفت: با افزایش تمایل مردم به خرید اینترنتی در دوران کرونا، موارد حاکی از کلاهبرداری اینترنتی نیز افزایش یافته است. یکی از دلایل این امر سوء استفاده فروشندگان از خریداران است. از آنجایی که خریدار و فروشنده در فضای واقعی یکدیگر را ندیده اند و از هویت یکدیگر اطلاعی ندارند و از سوی دیگر امکان شناسایی نماد الکترونیکی آنها وجود ندارد، کلاهبرداری های اینترنتی نیز به راحتی انجام می شود. آنها نمی کنند.
وی می افزاید: علاوه بر این تجربه نشان داده است که برخی صفحات کلاهبرداری به نام مراکز خیریه در شبکه های مجازی ایجاد شده است که مردم خیر نیز برای ارائه کمک های بشردوستانه به این موضوع توجه کنند.
این وکیل دادگستری درباره نحوه شکایت می گوید: راه رسیدگی به این کلاهبرداری ها به این صورت است که فرد ابتدا باید حساب بانکی خود را مسدود کرده و به دادسرای جرایم رایانه ای مراجعه و شکایت کند و در نهایت از طریق Publicis FATA به شکایت رسیدگی می شود. . اما از آنجایی که در بسیاری از موارد رسیدگی به این پرونده ها عمدتاً طولانی و پرهزینه است، بسیاری از افراد به دلیل ارزش پایین مبالغ پرداختی از پیگیری آن به ویژه قضایی خودداری می کنند. اگرچه ممکن است کلاهبردار با این کلاهبرداری های خرد در یک روز گردش مالی بسیار بالایی داشته باشد.
خریداران در شبکه های اینترنتی ابتدا باید از داشتن مجوز و نماد اعتماد الکترونیکی در صفحات مجازی اطمینان حاصل کنند. به صفحات اینستاگرام با تعداد فالوور بالا نباید به راحتی اعتماد کرد
راه حل چیست؟
پاشایی معاون فرهنگی و اجتماعی پلیس فتا به راهکارهایی در این زمینه اشاره کرد و گفت: افراد می توانند از سایت های معتبر و معروف خرید کنند و همزمان خرید و پرداخت کنند. در زمان خرید باید اصالت کالا برای خریدار تایید شود و سپس وجه پرداخت شود.
وی اضافه می کند: مورد دیگر ساماندهی صفحات در فضای اینستاگرام است. از این منظر که بسیاری از این فروشندگان ممکن است صدها میلیون و میلیارد درآمد داشته باشند، اما سازماندهی نشده باشند، درگاه و دستگاهی برای فرار مالیاتی ندارند و کار خود را یا از طریق حساب شخصی دیگران انجام می دهند. یا شماره تماس دیگران . بنابراین ساماندهی این کسب و کارها در فضای اینستاگرام و دادن مجوز به آنها می تواند تا حدود زیادی از کلاهبرداری جلوگیری کند.
باقری وکیل دادگستری نیز درباره راهکارها می گوید: ابتدا خریداران در اینترنت باید از داشتن یا نداشتن مجوز و نماد اعتماد الکترونیکی از بنگاه ها اطمینان حاصل کنند. به صفحات اینستاگرام با تعداد فالوور بالا نباید به راحتی اعتماد کرد. اگر خرید بین استانی داریم باید بدانیم در صورت تقلب به دلیل هزینه و مسافت ممکن است از پیگیری آن خودداری کنیم بنابراین قبل از خرید باید از اعتبار فرش و اعتماد الکترونیکی آن اطمینان حاصل کنیم. نماد..
